روایت تاریخی

در خصوص شهادت امام مجتبی علیه‌السلام ( هم سال شهادت و هم روز شهادت ) در کتب تاریخی اختلاف وجود دارد به عنوان مثال مرحوم کافی و شیخ طوسی سال شهادت رو ۴۹هجری اعلام کرده‌اند و بعضی همچون شیخ مفید و طبرسی سال ۵۰ هجری را اعلام کرده‌اند و بعضی از مورخین همچون ابن شهر آشوب، محدث اربلی، فتال نیشابوری و علامه مجلسی هر دو روایت را ذکر کرده اند. در خصوص روز شهادت نیز ۴ تاریخ ذکر شده که ۳ تاریخ آن در ماه صفر و یک تاریخ در ماه ربیع الاول می‌باشد. البته بعضی از مورخین نیز همچون شیخ طوسی و شیخ مفید در ارشاد بدون تعیین روز فقط اشاره به شهادت امام مجتبی علیه‌السلام در ماه صفر نموده‌اند. ( الارشاد ج ۲ ص ۸، التهذیب ج۶ ص ۳۹)

الف) شهید اول و شيخ كفعمى شهادت امام مجتبی علیه‌السلام را در روز پنجشنبه، هفتم ماه صفر، سال ۵۰ هجرى قمری ذکر کرده است ( شیخ کفعمی، المصباح ص ۵۱۰، شهید اول، الدروس ج۲، ص۷، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۴۶۰، شیخ عباس قمی منتهی الآمال ص ۵۵۰ و فیض العلام  ص۲۴۰؛ مرحوم خراسانی منتخب التواریخ ص ۱۴۴)

ب) اما بنا بر قول مشهور و به گزارش شیخ مفید، محدث اربلی، طبرسی، فتال نیشابوری و ابن شهر آشوب و دیگران دو شب مانده با آخر صفر ( ۲۸ صفر ) سال ۴۹ یا ۵۰ هجرى قمری امام شهید شد. ( شیخ مفید، مسار الشیعه ص ۴۷، علامه طبرسی، اعلام الوری ج۲ ص ۴۱، فتال نیشابوری، روضة الواعظین ج۱ ص ۴۰۳، شیخ طوسی، مصباح المتهجد ج ۲ ص۷۹۰، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب ج۴ ص ۲۹، محدث اربلی، کشف الغمه ج۱ ص ۵۱۶، رضی الدین حلّی، العدد القویه ص ۳۵۱، ، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۴۶۰، شیخ عباس قمی منتهی الآمال ص ۵۵۰ ) ج) در كتاب كافى و به تبع آن در روضة الواعظین و کفایة الاثر است: امام حسن علیه‌السلام آخر ماه صفر سنه ۴۹ هجرى قمری و در سن ۴۷ سالگى و چند ماه شهيد شد. (مرحوم کلینی، الکافی ج۱ ص ۴۶۱، فتال نیشابوری، روضة الواعظین ج۱ ص ۱۶۸، کفایة الاثر ص ۲۲۹، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۴ ص ۱۳۵ علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۴۶۰، )   و اما چهارمین تاریخ ذکر شده در شهادت امام مجتبی را تنها مرحوم محدث اربلی ذکره کرده و ضمن نقل روایت ۲۸ صفر در گزارش دومی سالروز شهادت حضرت را پنجم ربیع الاول ذکر می‌کند. محدث اربلی، کشف الغمه ج۲ ص ۵۸۴، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۴  ص ، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۴۶۰۱۶۱

شیخ مفید و دیگران به نقل از ابن طلحه می‌نویسند بعد از صلح اجباری بین امام مجتبی علیه‌السلام با معاویه امام به ناچار به مدینه باز گشتند و کظم غیظ می‌کردند تا اینکه در سال پنجاهم هجرى بود. معاويه براى جعده كه پدرش محمّد بن اشعث و مادرش ام فروه خواهر ابو بكر بن ابى قحافه بود مبلغ ده هزار دينار اشرفى و ده قطعه از زمين‏ هاى با آب سورا و سواد كوفه داد تا اينكه امام حسن علیه‌السلام را مسموم نمود. مدت چهل روز از مسمومیت مريض بود و دو شب به آخر ماه صفر سنه پنجاهم هجرى دار فانی را وداع گفت. مدت عمرش چهل و هفت سال و چند ماه بود. و به نقلی دیگر چهل و هشت سال بوده است. وَ لَمَّا اسْتَقَرَّ الصُّلْحُ بَيْنَ الْحَسَنِ علیه‌السلام وَ بَيْنَ مُعَاوِيَةَ عَلَى مَا ذَكَرْنَاهُ- خَرَجَ الْحَسَنُ علیه‌السلام إِلَى الْمَدِينَةِ فَأَقَامَ بِهَا كَاظِماً غَيْظَهُ لَازِماً مَنْزِلَهُ مُنْتَظِراً لِأَمْرِ رَبِّهِ جَلَّ اسْمُهُ إِلَى أَنْ تَمَّ لِمُعَاوِيَةَ عَشْرُ سِنِينَ مِنْ إِمَارَتِهِ وَ عَزَمَ عَلَى الْبَيْعَةِ لِابْنِهِ يَزِيدَ فَدَسَّ إِلَى جَعْدَةَ بِنْتِ الْأَشْعَثِ بْنِ قَيْسٍ وَ كَانَتْ زَوْجَةَ الْحَسَنِ علیه‌السلام مَنْ حَمَلَهَا عَلَى سَمِّهِ وَ ضَمِنَ لَهَا أَنْ يُزَوِّجَهَا بِابْنِهِ يَزِيدَ وَ أَرْسَلَ إِلَيْهَا مِائَةَ أَلْفِ دِرْهَمٍ فَسَقَتْهُ جَعْدَةُ السَّمَّ فَبَقِيَ مَرِيضاً أَرْبَعِينَ يَوْماً وَ مَضَى ع لِسَبِيلِهِ فِي صَفَرٍ سَنَةَ خَمْسِينَ مِنَ الْهِجْرَةِ وَ لَهُ يَوْمَئِذٍ ثَمَانٌ وَ أَرْبَعُونَ سَنَة ( شیخ مفید، الارشاد ج۲ ص ۱۵،  ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب ج۴ ص ۲۹، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۴ص ۱۵۷، جلاالعیون ص ۴۶۰)

در كتاب كفايه الأثر از جنادة بن ابى اميه نقل می‌كند كه گفت: من در آن مرضى كه امام حسن علیه‌السلام از دنيا رفت به حضور آن حضرت مشرف شدم. جلو آن بزرگوار طشتى بود، خونى كه استفراغ می‌كرد در ميان آن طشت می‌ريخت، همچنین قطعات كبد مباركش ( لخته های خون که به اشتباه کبد گفته شده) بوسيله آن زهرى كه از طرف معاويه به او داده شده بود خارج می‌شد من به امام حسن علیه‌السلام گفتم: اى آقاى من! چرا خويشتن را معالجه نمی‌كنى!؟ فرمود: اى بنده خدا: مرگ را با چه می‌توان معالجه نمود!؟ من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ. سپس آن حضرت متوجه من شد و فرمود: بخدا قسم پيغمبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به ما خبر داده: مقـام امامت نصيب دوازده نفر از فرزندان على و زهرا سلام الله علیها خواهد شد و هيچ يك از ما نيست مگر اينكـه مسموم يا مقتول می‌شود! آنگاه من طشت را برداشتم و امام علیه‌السلام  گريست.

راوى می‌گويد: به امام حسن علیه‌السلام گفتم  يابن رسول اللَّه! مرا موعظه كن. فرمود: آرى، آماده سفر آخرت باش، زاد و توشه اين سفر را قبل از فرا رسيدن اجل تحصيل كن، بدان كه تو طالب دنيا هستى و مرگ طالب تو در اين روزى كه هستى غم و اندوه آن روزى كه نيامده مخور! بدان تو از مال بيشتر از قوت و غذاى خود جمع نمی‌كنى مگر اينكه براى ديگرى خزينه خواهى كرد. بـدان  كه: فِي حَلالِها حِساب، وَ فِي حَرامِها عِقَاب، وَ فِي الشُّبَهاتِ عِتَاب. راوى گويد: سپس نفس مبارك امام حسن علیه السلام قطع و رنگ مقدسش به نحوى زرد شد كه من ترسيدم شهيد شود! در اين بين امام حسين علیه‌السلام و اسود بن ابو الاسود وارد شدند. امام حسين علیه‌السلام آن حضرت را در برگرفت. سر و ميان دو چشم مبارك او را بوسيد، سپس نزد آن بزرگوار نشست و با يك ديگر رازهاى فراوان گفتند، ابو الاسود گفت: إنا للَّه! امام حسن علیه‌السلام خبر مرگ خود را داد، امام حسنعلیه السلام، حسين علیه‌السلام را وصى خويشتن قرار داد و در روز پنج شنبه آخر ماه صفر سنه پنجاهم هجرى در سن (۴۷) سالگى شهيد و در قبرستان بقيع دفن شد.

نص، كفاية الأثر مُحَمَّدُ بْنُ وَهْبَانَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْهَيْثَمِ عَنْ جَدِّهِ إِسْحَاقَ بْنِ بُهْلُولٍ عَنْ أَبِيهِ بُهْلُولِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ الرَّقِّيِّ عَنِ الزُّبَيْرِ بْنِ عَطَاءٍ عَنْ عُمَيْرِ بْنِ مَانِي الْعَبْسِيِّ عَنْ جُنَادَةَ بْنِ أَبِي أُمَيَّةَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ علیه‌السلام- فِي مَرَضِهِ الَّذِي تُوُفِّيَ فِيهِ- وَ بَيْنَ يَدَيْهِ طَسْتٌ يُقْذَفُ عَلَيْهِ الدَّمُ- وَ يَخْرُجُ كَبِدُهُ قِطْعَةً قِطْعَةً مِنَ السَّمِّ- الَّذِي أَسْقَاهُ مُعَاوِيَةُ  فَقُلْتُ- يَا مَوْلَايَ‏ فيه غرابة حيث ان الكبد إذا ذابت أثفلت الى الامعاء و خرجت كالدم، و ليس تصعد الى المعدة حتّى تقذف بها من الفم. و الصحيح ما قد سمعت في سائر الأحاديث أنه كان يوضع تحته طست و ترفع اخرى نحو أربعين يوما و انه علیه‌السلام قال: «انى لاضع. مَا لَكَ لَا تُعَالِجُ نَفْسَكَ- فَقَالَ يَا عَبْدَ اللَّهِ بِمَا ذَا أُعَالِجُ الْمَوْتَ- قُلْتُ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ- ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَيَّ فَقَالَ وَ اللَّهِ لَقَدْ عَهِدَ إِلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم أَنَّ هَذَا الْأَمْرَ يَمْلِكُهُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْ وُلْدِ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ- مَا مِنَّا إِلَّا مَسْمُومٌ أَوْ مَقْتُولٌ- ثُمَّ رُفِعَتِ الطَّسْتُ وَ بَكَى صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ آلِهِ-

قَالَ فَقُلْتُ لَهُ عِظْنِي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ- قَالَ نَعَمْ اسْتَعِدَّ لِسَفَرِكَ وَ حَصِّلْ زَادَكَ قَبْلَ حُلُولِ أَجَلِكَ- وَ اعْلَمْ أَنَّكَ تَطْلُبُ الدُّنْيَا وَ الْمَوْتُ يَطْلُبُكَ- وَ لَا تَحْمِلْ هَمَّ يَوْمِكَ الَّذِي لَمْ يَأْتِ عَلَى يَوْمِكَ الَّذِي أَنْتَ فِيهِ- وَ اعْلَمْ أَنَّكَ لَا تَكْسِبُ مِنَ الْمَالِ شَيْئاً فَوْقَ قُوتِكَ- إِلَّا كُنْتَ فِيهِ خَازِناً لِغَيْرِكَ- وَ اعْلَمْ أَنَّ فِي حَلَالِهَا حِسَابٌ وَ فِي حَرَامِهَا عِقَابٌ- وَ فِي الشُّبُهَاتِ عِتَابٌ فَأَنْزِلِ الدُّنْيَا بِمَنْزِلَةِ الْمَيْتَةِ- خُذْ مِنْهَا مَا يَكْفِيكَ- فَإِنْ كَانَ ذَلِكَ حَلَالًا كُنْتَ قَدْ زَهِدْتَ فِيهَا- وَ إِنْ كَانَ حَرَاماً لَمْ يَكُنْ فِيهِ وِزْرٌ- فَأَخَذْتَ كَمَا أَخَذْتَ مِنَ الْمَيْتَةِ- وَ إِنْ كَانَ الْعِتَابُ فَإِنَّ الْعِتَابَ يَسِيرٌ- وَ اعْمَلْ لِدُنْيَاكَ كَأَنَّكَ تَعِيشُ أَبَداً- وَ اعْمَلْ لآِخِرَتِكَ كَأَنَّكَ تَمُوتُ غَداً- وَ إِذَا أَرَدْتَ عِزّاً بِلَا عَشِيرَةٍ وَ هَيْبَةً بِلَا سُلْطَانٍ- فَاخْرُجْ مِنْ ذُلِّ مَعْصِيَةِ اللَّهِ إِلَى عِزِّ طَاعَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ إِذَا نَازَعَتْكَ إِلَى صُحْبَةِ الرِّجَالِ حَاجَةٌ- فَاصْحَبْ مَنْ إِذَا صَحِبْتَهُ زَانَكَ وَ إِذَا خَدَمْتَهُ صَانَكَ- وَ إِذَا أَرَدْتَ مِنْهُ مَعُونَةً أَعَانَكَ- وَ إِنْ قُلْتَ صَدَّقَ قَوْلَكَ وَ إِنْ صُلْتَ شَدَّ صَوْلَكَ وَ إِنْ مَدَدْتَ يَدَكَ بِفَضْلٍ مَدَّهَا وَ إِنْ بَدَتْ عَنْكَ ثُلْمَةٌ سَدَّهَا- وَ إِنْ رَأَى مِنْكَ حَسَنَةً عَدَّهَا وَ إِنْ سَأَلْتَهُ أَعْطَاكَ- وَ إِنْ سَكَتَّ عَنْهُ ابْتَدَأَكَ وَ إِنْ نَزَلَتْ إِحْدَى الْمُلِمَّاتِ بِهِ سَاءَكَ‏ مَنْ لَا تَأْتِيكَ مِنْهُ الْبَوَائِقُ- وَ لَا يَخْتَلِفُ عَلَيْكَ مِنْهُ الطَّرَائِقُ- وَ لَا يَخْذُلُكَ عِنْدَ الْحَقَائِقِ وَ إِنْ تَنَازَعْتُمَا مُنْقَسِماً آثَرَكَ- قَالَ ثُمَّ انْقَطَعَ نَفَسُهُ وَ اصْفَرَّ لَوْنُهُ حَتَّى خَشِيتُ عَلَيْهِ- وَ دَخَلَ الْحُسَيْنُ علیه‌السلام وَ الْأَسْوَدُ بْنُ أَبِي الْأَسْوَدِ- فَانْكَبَّ عَلَيْهِ حَتَّى قَبَّلَ رَأْسَهُ وَ بَيْنَ عَيْنَيْهِ- ثُمَّ قَعَدَ عِنْدَهُ فَتَسَارَّا جَمِيعاً فَقَالَ أَبُو الْأَسْوَدِ- إِنَّا لِلَّهِ إِنَّ الْحَسَنَ قَدْ نُعِيَتْ إِلَيْهِ نَفْسُهُ- وَ قَدْ أَوْصَى إِلَى الْحُسَيْنِ علیه السلام وَ تُوُفِّيَ يَوْمَ الْخَمِيسِ فِي آخِرِ صَفَرٍ سَنَةَ خَمْسِينَ مِنَ الْهِجْرَةِ- وَ لَهُ سَبْعٌ وَ أَرْبَعُونَ سَنَةً وَ دُفِنَ بِالْبَقِيعِ)  بحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۱۳۹).

شيخ صدوق از حضرت صادق علیه‌السلام روايت كرده است كه امام حسين علیه‌السلام روزى بر امام حسن علیه‌السلام وارد شد، چون چشم وى بر برادر افتاد گريست و فرمود: اى ابا عبد اللّه! چه تو را به گريه در آورد؟  گفت: گريه من به جهت بلايى است كه به تو مى‏ رسد، امام حسن علیه‌السلام فرمود: آنچه به من مى‏ رسد سمّى است كه به من مى‏ دهند و لكن لَا يَوْمَ كَيَوْمِكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ روزى چون روز تو نيست، سى هزار نفر به سوى تو آيند همه مدّعى آن باشند كه از امّت جدّ توأند و منتحل دين اسلامند و اجتماع بر قتل، و ريختن خون و انتهاك حرمت، و سبى نساء و ذرارى، و غارت مال و متاع تو مى ‏كنند ) الأمالي للصدوق الْفَامِيُّ عَنْ مُحَمَّدٍ الْحِمْيَرِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه‌السلام عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ أَنَّ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ علیه‌السلام دَخَلَ يَوْماً إِلَى الْحَسَنِ علیه السلام فَلَمَّا نَظَرَ إِلَيْهِ بَكَى فَقَالَ لَهُ مَا يُبْكِيكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ- قَالَ أَبْكِي لِمَا يُصْنَعُ بِكَ- فَقَالَ لَهُ الْحَسَنُ علیه‌السلام إِنَّ الَّذِي يُؤْتَى إِلَيَّ سَمٌّ يُدَسُّ إِلَيَّ فَأُقْتَلُ بِهِ- وَ لَكِنْ لَا يَوْمَ كَيَوْمِكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ- يَزْدَلِفُ إِلَيْكَ ثَلَاثُونَ أَلْفَ رَجُلٍ- يَدَّعُونَ أَنَّهُمْ مِنْ أُمَّةِ جَدِّنَا مُحَمَّدٍ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم وَ يَنْتَحِلُونَ دِينَ الْإِسْلَامِ- فَيَجْتَمِعُونَ عَلَى قَتْلِكَ وَ سَفْكِ دَمِكَ- وَ انْتِهَاكِ حُرْمَتِكَ وَ سَبْيِ ذَرَارِيِّكَ وَ نِسَائِكَ وَ انْتِهَابِ ثِقْلِكَ- فَعِنْدَهَا تَحِلُّ بِبَنِي أُمَيَّةَ اللَّعْنَةُ- وَ تُمْطِرُ السَّمَاءُ رَمَاداً وَ دَماً- وَ يَبْكِي عَلَيْكَ كُلُّ شَيْ‏ءٍ حَتَّى الْوُحُوشُ فِي الْفَلَوَاتِ- وَ الْحِيتَانُ فِي الْبِحَار)  بحار الأنوار، ج ۴۵، ص ۲۱۸؛ امالى صدوق، مجلس ۲۴، ح ۳ (

سيد مرتضى در كتاب عيون المعجزات می‌نويسد: .......  پس از مسموم کردن امام حسن علیه‌السلام برادرش امام حسين علیه السلام نزد آن حضرت آمد و به وى فرمود: حال خود را چگونه می‌بينى؟ فرمود: خويشتن را در آخرين روز دنيا و اولين روز آخرت می‌بينم، اما مفارقت تو و ما بقى برادرانم براى من نـاگوار است. آنگاه فرمود: استغـفر اللَّه! ولى در عـوض وقتى بميـرم رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و اميرالمؤمنين علیه‌السلام حسين علیه‌السلام را وصى خويشتن قرار داد. اسم اعظم خدا و مواريث پيامبران  را كه امير المؤمنين علیه‌السلام به آن حضرت سپرده بود به حضرت امام حسين علیه‌السلام تسليم نمود و به او فرمود: هنگامى كه مردم بدنم را غسل بده، حنوط و كفن بكن و نزد جدم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ببر و بخاك بسپار. اگر ممنوع شدم تو را بحق جدت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و پدرت امير المؤمنين علیه‌السلام و مادرت فاطمه زهرا سلام الله علیها  قسم می‌دهم كه مبادا با احدى مخاصمه كنى! بلكه بايد فورا جنازه‏ ام را بطرف بقيع بازگردانى و نزد مادرم دفن نمائى. هنگامى كه امام حسن علیه‌السلام شهيد شد و امام حسين علیه‌السلام پیکر مباركش را برد كه نزد پيغمبر اعظم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم دفن نمايد مروان بن حكم كه پيامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم او را تبعيد كرده بود بر استر سوار شد و پس از اينكه نزد عايشه آمد و از استر خود پياده و عايشه بر آن سوار شد و مردم و بنى اميه را بر عليه امام حسيـنعلیه السلام تحريك می‌كرد، آنان را وادار می‌نمود كه امام حسين علیه‌السلام را از دفن امام مجتبی در کنار پیامبر ممانعت نمايند. موقعى عايشه نزديك قبر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم رسيد كه جنازه مبارك امام حسنعلیه السلام هم وارد شده بود، عايشه خود را از بالاى استر به زیر انداخت و گفت: بخدا قسم هرگز نبايد جنازه حسن در اينجا دفن شود مگر اينكه اين موهاى سر من كنده شوند!! « به روایتی پیکر آن حضرت را تیر باران کردند تا آنکه هفتاد تیر از جنازۀ آن حضرت بیرون کشیدند. الارشاد ج ۲ ص ۱۹؛ مناقب ابن شهر آشوب ج ۴ ص ۵۰، جلاالعیون ص ۴۷۰»  بنى هاشم تصميم گرفتند با عايشه مشغول جدال گردند، ولى امام حسينعلیه السلام فرمود: شما را بخدا قسم می دهم، مبادا كه وصيت برادرم را ضايع نمائيد! جنازۀ او را بطرف بقيع باز گردانيد، زيرا ایشان مرا قسم داده اگر مانعى براى اين عمل پيش بيايد با احدى مخاصمه نكنم و جنازه مقدس امام حسن علیه‌السلام را در بقيع نزد مادرش دفن نمايم. ابن ابى الحديد از مدائنى نقل می كند كه گفت: امام حسن علیه‌السلام چهار مرتبه مسموم شد. در مرتبه اخير می‌فرمود: من مكرراً مسموم شده‏ ام، ولى هيچ مرتبه‏ اى بقدر اين مرتبه مشقت نكشيدم!

عُيُونُ الْمُعْجِزَاتِ لِلْمُرْتَضَى رَحِمَهُ اللَّهُ، كَانَ مَوْلِدُهُ بَعْدَ مَبْعَثِ رَسُولِ اللَّهِ ص بِخَمْسَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ أَشْهُرٍ- وَ وَلَدَتْ فَاطِمَةُ أَبَا مُحَمَّدٍ علیه‌السلام وَ لَهَا إِحْدَى عَشْرَةَ سَنَةً كَامِلَةً- وَ كَانَتْ وِلَادَتُهُ مِثْلَ وِلَادَةِ جَدِّهِ وَ أَبِيهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم وَ كَانَ طَاهِراً مُطَهَّراً يُسَبِّحُ وَ يُهَلِّلُ فِي حَالِ وِلَادَتِهِ- وَ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ عَلَى مَا رَوَاهُ أَصْحَابُ الْحَدِيثِ- عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم أَنَّ جَبْرَئِيلَ نَاغَاهُ فِي مَهْدِهِ- وَ قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم وَ كَانَ لَهُ سَبْعُ سِنِينَ وَ شُهُورٌ- وَ كَانَ سَبَبُ مُفَارَقَةِ أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ علیه‌السلام دَارَ الدُّنْيَا- وَ انْتِقَالِهِ إِلَى دَارِ الْكَرَامَةِ عَلَى مَا وَرَدَتْ بِهِ الْأَخْبَارُ- أَنَّ مُعَاوِيَةَ بَذَلَ لِجَعْدَةَ بِنْتِ مُحَمَّدِ بْنِ الْأَشْعَثِ- زَوْجَةِ أَبِي مُحَمَّدٍ علیه‌السلام عَشَرَةَ آلَافِ دِينَارٍ- وَ إِقْطَاعَاتٍ  كَثِيرَةً مِنْ شِعْبِ سُورَا وَ سَوَادِ الْكُوفَةِ- وَ حَمَلَ إِلَيْهَا سَمّاً فَجَعَلَتْهُ فِي طَعَامٍ فَلَمَّا وَضَعَتْهُ بَيْنَ يَدَيْهِ- قَالَ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ- وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى لِقَاءِ مُحَمَّدٍ سَيِّدِ الْمُرْسَلِينَ وَ أَبِي سَيِّدِ الْوَصِيِّينَ- وَ أُمِّي سَيِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ وَ عَمِّي جَعْفَرٍ الطَّيَّارِ فِي الْجَنَّةِ- وَ حَمْزَةَ سَيِّدِ الشُّهَدَاءِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ- وَ دَخَلَ عَلَيْهِ أَخُوهُ الْحُسَيْنُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ فَقَالَ- كَيْفَ تَجِدُ نَفْسَكَ قَالَ- أَنَا فِي آخِرِ يَوْمٍ مِنَ الدُّنْيَا وَ أَوَّلِ يَوْمٍ مِنَ الْآخِرَةِ- عَلَى كُرْهٍ مِنِّي لِفِرَاقِكَ وَ فِرَاقِ إِخْوَتِي- ثُمَّ قَالَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ عَلَى مَحَبَّةٍ مِنِّي لِلِقَاءِ رَسُولِ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم وَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ فَاطِمَةَ وَ جَعْفَرٍ وَ حَمْزَةَ علیه‌السلام ثُمَّ أَوْصَى إِلَيْهِ وَ سَلَّمَ إِلَيْهِ الِاسْمَ الْأَعْظَمَ- وَ مَوَارِيثَ الْأَنْبِيَاءِ علیه‌السلام الَّتِي كَانَ‏ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه‌السلام سَلَّمَهَا إِلَيْهِ- ثُمَّ قَالَ يَا أَخِي إِذَا أَنَا مِتُّ فَغَسِّلْنِي وَ حَنِّطْنِي وَ كَفِّنِّي- وَ احْمِلْنِي إِلَى جَدِّي صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم حَتَّى تُلْحِدَنِي إِلَى جَانِبِهِ- فَإِنْ مُنِعْتَ مِنْ ذَلِكَ فَبِحَقِّ جَدِّكَ رَسُولِ اللَّهِ وَ أَبِيكَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ- وَ أُمِّكَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ علیه السلام أَنْ لَا تُخَاصِمَ أَحَداً- وَ ارْدُدْ جَنَازَتِي مِنْ فَوْرِكَ إِلَى الْبَقِيعِ حَتَّى تَدْفِنِّي مَعَ أُمِّي علیه‌السلام فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ شَأْنِهِ وَ حَمَلَهُ لِيَدْفَنَهُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص- رَكِبَ مَرْوَانُ بْنُ الْحَكَمِ طَرِيدِ رَسُولِ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بَغْلَةً- وَ أَتَى عَائِشَةَ فَقَالَ لَهَا يَا أُمَّ الْمُؤْمِنِينَ- إِنَّ الْحُسَيْنَ يُرِيدُ أَنْ يَدْفِنَ أَخَاهُ الْحَسَنَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم وَ اللَّهِ إِنْ دُفِنَ مَعَهُ لَيَذْهَبَنَّ فَخْرُ أَبِيكَ- وَ صَاحِبِهِ عُمَرَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ قَالَتْ فَمَا أَصْنَعُ يَا مَرْوَانُ- قَالَ الْحَقِي بِهِ وَ امْنَعِيهِ مِنْ أَنْ يُدْفَنَ مَعَهُ- قَالَتْ وَ كَيْفَ أَلْحَقُهُ قَالَ ارْكَبِي بَغْلَتِي هَذِهِ- فَنَزَلَ عَنْ بَغْلَتِهِ وَ رَكِبَتْهَا وَ كَانَتْ تَؤُزُّ النَّاسَ- وَ بَنِي أُمَيَّةَ عَلَى الْحُسَيْنِ علیه‌السلام وَ تُحَرِّضُهُمْ عَلَى مَنْعِهِ مِمَّا هَمَّ بِهِ- فَلَمَّا قَرُبَتْ مِنْ قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم وَ كَانَ قَدْ وَصَلَتْ جَنَازَةُ الْحَسَنِ فَرَمَتْ بِنَفْسِهَا عَنِ الْبَغْلَةِ- وَ قَالَتْ وَ اللَّهِ لَا يُدْفَنُ الْحَسَنُ هَاهُنَا أَبَداً أَوْ تُجَزَّ هَذِهِ- وَ أَوْمَتْ بِيَدِهَا إِلَى شَعْرِهَا فَأَرَادَ بَنُو هَاشِمٍ الْمُجَادَلَةَ- فَقَالَ الْحُسَيْنُ علیه‌السلام اللَّهَ اللَّهَ لَا تُضَيِّعُوا وَصِيَّةَ أَخِي- وَ اعْدِلُوا بِهِ إِلَى الْبَقِيعِ- فَإِنَّهُ أَقْسَمَ عَلَيَّ إِنْ أَنَا مُنِعْتُ مِنْ دَفْنِهِ- مَعَ جَدِّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم أَنْ لَا أُخَاصِمَ فِيهِ أَحَداً- وَ أَنْ أَدْفِنَهُ بِالْبَقِيعِ مَعَ أُمِّهِ  فَعَدَلُوا بِهِ وَ دَفَنُوهُ بِالْبَقِيعِ مَعَهَا  ( بحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۱۵۱به نقل از امالی شیخ طوسی)